Srbija u slici: Seoske crkve u istočnoj Srbiji

Seoske crkve u istočnoj Srbiji

Trška crkva se nalazi u nekadašnjem selu Trgu,4.5 kilometra severozapadno od Žagubice i posvećena je Rođenju Presvete Bogorodice (ranije svetom Nikoli), a danas je središte istoimenog ženskog manastira eparhije Braničevske Srpske pravoslavne crkve. Ne zna se ko joj je ktitor, niti kada je podignuta, pošto prvi pisani podatak potiče iz 1734. godine, kada je zabeleženo da je podignuta 460 godina ranije tj. 1274. godine Stilska analiza same crkve svedoči da potiče sa kraja XIII veka i da pripada Raškom stilu. Prema natpisu sa jedne kamene ploče, crkva je obnavljana 1430. godine, tokom otomanskog perioda se na defteru iz 1572. godine se pominje kao aktivan manastir, nakon čega porušena, da bi krajem XVIII veka, bila ponovo obnovljena. Poslednje prepravke i dogradnje, crkva je doživela 1860. godine, kada je radove finansirao trgovac iz Žagubice Lambra Đorđević, a tokom '80 godina XX veka su na njoj obavljeni konzervatorsko-restauratorski radovi, kojima je crkva poprimila svoj verovatan prvobitan izgled.

Trška crkva

Trška crkva je spomenik kulture od velikog značaja.

Crkva u Lučici

Crkva u Aleksandrovcu

Stara oreovička crkva posvećena je Uspenju Bogorodice i ubraja se u objekte narodnog graditeljstva. Izdužene je jednobrodne osnove, sa prostranom poligonalnom oltarskom apsidom na istočnoj strani i tremom na zapadnoj. Građena je kao čatmara, bez temelja, sa drvenom hrastovom gredom položenom direktno na zemlju. Unutrašnji prostor podeljen je na oltar, naos i pripratu. Zidovi su sa spoljašnje i unutrašnje strane omalterisani blatnim malterom i krečeni u belo.

Prema opisu iz 1860. godine crkva je bila pokrivena ćeramidom i imala je pod od tanke opeke. Danas je krovni pokrivač biber crep, dok je pod u oltaru od stare opeke, a u naosu i priprati od dasaka. Drvena pregrada koja je razdvajala pripratu od naosa nedavno je uklonjena, tako da je ovaj prostor postao jedinstven, ali sa vidljivim drvenim, konstruktivnim stubovima. Oltar i naos zasvedeni su koritastim svodom od profilisanog šašovca, dok je nad pripratom spuštena ravna tavanica. Na tremu se u središtu tavanice nalazi dekorativna rozeta.

Crkva u selu Oreovica je spomenik kulture.

Stara crkva brvnara u selu Četereže podignuta je 1805. godine i ubraja se u najstarije hramove ovog tipa. Nalazi se izvan naselja, pored puta Žabari – Petrovac na Mlavi. U prostranoj porti je 1854. godine sagrađena nova crkva i obe su posvećene Rođenju presvete Bogorodice.
Crkva brvnara je 2000. godine porušena i na njenom mestu je napravljena nova sa armirano-betonskom skeletnom konstrukcijom i oblogom od drveta. Dimenzije ove crkve u osnovi su skoro iste kao i stare, ali je oblik potpuno promenjen. Nova crkva ima polukružnu apsidu i polukružni trem, veoma masivan, visok i strm krov, sa ublaženim nagibom široke strehe, zaobljen u delu oltara i trema i pokriven šindrom. Današnja crkva brvnara u Četerežu predstavlja umanjenu kopiju manastira Pokajnica i sa starom crkvom je vezuje samo mesto.